De verkoop van melkalternatieven, zoals haver, rijst, soja, amandel, kokosnoot en zelfs erwten melk is het afgelopen jaar flink gestegen, maar welk alternatief heeft nou het heeft de minste impact op de planeet?

Bij het onderzoeken van de ecologische voetafdruk van een product worden variabelen zoals broeikaseffect, watergebruik, landgebruik, en bodemdegradatie allemaal in overweging genomen.

Vanaf het verbouwen van het gewas, het verwerken van het ingrediënt tot de verwerking en transport van het product. Ook wordt er gekeken naar de hoeveelheid overgebleven afval zoals pulp, wat wordt daarmee gedaan? 

Dat verschilt natuurlijk van merk tot merk en is dus moeilijk te analyseren. 

Studies die rekening houden met zulke variabelen noemen we "life-cycle assessments" afgekort LCA’s.

Deze LCA’s onderzoeken naar plantaardige melkvarianten zijn meestal gepubliceerd, gefinancierd of uitgevoerd door de producenten zelf. Dat betekent niet dat de onderzoeken niet waardevol zijn, maar dat het belangrijk is om rekening te houden met het belang van de bedrijven bij positieve resultaten. 

Een ander aspect waar naar gekeken wordt bij het vergelijken van verschillende melk alternatieven zijn de voedingswaarden. Welke is het meest voedzaam? Want als je een glas amandelmelk met een glas sojamelk vergelijkt en je er achter komt dat ze vergelijkbaar zijn,  verandert het de formule als het glas sojamelk veel betere voedingswaarden en drie keer zoveel eiwit bevat?

Maar liefst 80 procent van ‘s werelds amandelvoorraad wordt verbouwd in Californië. De issue is dat er veel water nodig is om van amandelen melk te maken en dit is een probleem omdat er in Californië voortdurend ernstige droogte heerst. Melk van hazelnoten zou en betere optie zijn omdat hazelnoten minder water nodig hebben dan amandelen en groeien in gebieden zoals de Zwarte Zee, Zuid-Europa en in Noord-Amerika waar veel meer regent valt.

Daarom is het misschien een betere keuze om amandelen te eten en te kiezen voor een duurzamere keuze als het gaat om het drinken van een melkalternatief. Voor de voedingswaarde hoef je het in ieder geval niet te drinken.

Sojamelk bestaat van alle varianten het langst en lijkt qua smaak, textuur en voedingswaarde het meest op koemelk. De sojaboon is een peulvrucht origine uit Azië maar wordt nu over de hele wereld verbouwd. Het meerendeel van deze productie is bestemd voor de vee-industrie.

In theorie zou sojamelk een van de meest duurzame keuzes moeten zijn. Studies tonen namelijk aan dat de uitstoot van broeikasgassen vele malen lager zijn dan die van zuivel en gelijk is aan die van amandel- en erwtenmelk.

Sojabonen gebruiken ook minder dan een tiende van het water dat amandelen nodig hebben. Wanneer je deze cijfers aanpast om te vergelijken op basis van geproduceerd eiwit, dan wint sojamelk dik van amandelmelk als het gaat om duurzaamheid.

Hennepzaden zijn zeer voedzaam omdat ze o.a veel eiwitten en belangrijke vetten bevatten.

Voor de productie van hennepmelk wordt gebruik gemaakt van de zaadjes. De rest van de plant wordt gebruikt als constructiemateriaal, textielvezels, pulp en papier of op hennep gebaseerde kunststoffen.

Hoewel er geen specifiek LCA-onderzoek is gedaan om hennepmelk te vergelijken met andere melksoorten, toont onderzoek aan dat hennep veel voordelen heeft en duurzaam is voor het milieu. 

Het heeft namelijk weinig pesticiden nodig wat weer resulteert in een gezonde bodem.

Uit een studie uitgevoerd door de European Environmental Agency waarbij de milieueffecten van 16 meest voorkomende gewassen werden vergeleken op punten zoals pesticiden, erosie en watergebruik kwam hennep uit in de top vijf. 

Hennepteelt vereist meer water dan haver, soja of erwt (maar nog steeds veel minder dan amandel- of koemelk). Ten slotte bevat hennepmelk meer eiwitten dan amandel of havermelk, maar minder dan soja of erwtenmelk.

Deze nieuwkomer in de categorie melk alternatieven heeft veel gemeen met soja, aangezien het beide peulvruchten zijn. Ze zijn ongeveer even duurzaam.

Net als soja hebben erwten een stuk minder water nodig dan bijvoorbeeld amandelen en bevatten ze net zoveel eiwitten als soja melk.

Enige uitdaging zou misschien de smaak kunnen zijn. Dat is in het begin wennen. Je proeft namelijk iets drassigs terug in de melk.

Havermelk is de nummer 1 melk alternatief die wordt gebruikt  in cafe’s en andere horecazaken omdat het goed schuimt en opgeklopt kan worden.

Ook vanuit een milieubewust oogpunt scoort havermelk een paar goede punten. Het produceert 80% minder broeikasgassen, er wordt 60% minder energie verbruikt.

Dit allemaal ten opzichte van gewone melk. Hierbij is het ook nog is eens zo dat van alle plantaardige melkvarianten, haver het minste water gebruikt.

Nadeel is wel weer dat havermelk minder voedingswaarden bevatten als bijvoorbeeld soja, hennep en erwtenmelk. 

Zoals je al kunt lezen is het moeilijk om een winnaar aan te wijzen. Er is tot nu toe niet veel onderzoek gedaan en daarom weinig informatie bekend.

Naarmate de belangstelling en vraag voor duurzamere plantaardige alternatieven toeneemt, zal er meer onderzoek naar voren komen om ons te helpen het volledige milieu-impact van alle melk te begrijpen en een echte winnaar uit te kiezen.